به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران، برنامه گفتاورد ۲۰ مهرماه با موضوع نگاهی به روند سالمندی در ایران با حضور حسام الدین علامه پژوهشگر حوزه سالمندی و رئیس پیشین دبیرخانه شورای ملی سالمندان بر روی آنتن رادیو تهران رفت.

سازمان ملل برای كل جهان سن مثبت ۶۰ سال را برای سالمندی در نظر گرفته است
علامه در تعریف سالمندی گفت: سالمند یك تعریف تقویمی و استاندارد دارد. سازمان ملل برای كل جهان سن مثبت ۶۰ سال را برای سالمندی در نظر گرفته است. برای كشورهای توسعه یافته ۶۵ سال و كشورهای جهان سوم ۵۵ سالگی در نظر گرفته شده است. اما بر اساس وضعیت سلامت جسمی، روانی و اجتماعی افراد، سن سالمندی را زودتر یا بسیار دیرتر از ۶۰ سال عنوان كنیم. برخی پس از ۷۰ سالگی همچنان جوان و تندرست هستند و برخی در سن كمتر از ۵۵ سال به سن سالمندی رسیده اند. بر اساس اظهارات سالمندشناسان و جمعیت شناسان اگر پانزده سال از سن امید بدو تولد یك جامعه كم شود این سن همان شروع سالمندی است. با توجه به آخرین سرشماری در سال ۹۵ كه سن امید زندگی جامعه ایرانی ۷۵ سال عنوان شده سن سالمندی همان ۶۰ سال محاسبه می شود.

در حال حاضر؛ ایران ۹ میلیون و ۲۰۰ هزار سالمند دارد
وی با اشاره به سن مولد گفت: سن مولد همان سن كار است. این سن از ۱۵ آغاز و تا ۶۵ سالگی ادامه می‌یابد. اگر بیشتر از دو سوم جمعیت كشور در این طیف قرار گیرند پنجره جمعیتی باز است و اگر كمتر از دو سوم جمعیت باشد پنجره جمعیتی بسته خواهد بود. در حال حاضر ۹ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر برابر با ۱۰,۷ درصد سالمند داریم. در سال ۵۵ تا ۹۸ جمعیت سالمندان كشور از ۵ به ۱۰ درصد رسید و از سال ۹۸ تا ۱۴۲۱ طی ۲۳ سال جمعیت سالمندی ایران، دو برابر می شود. شاخص دو برابر شدن سالمندی در كشورهای توسعه یافته ۸۰ سال طول می‌كشد در حالیكه این شاخص در كشور ما به ۲۳ سال تقلیل پیدا كرده است و پس از آن هم شتاب سالمندی بیشتر می‌شود. از سال ۱۴۲۱ تا ۱۴۳۵ در مدت ۱۴ سال حدود ۳۳ درصد جمعیت كشور طبق نرخ باروری موجود سالمند خواهند بود.

سال ۱۴۱۰؛ بحران سالمندی در ایران آغاز می‌شود
وی گفت: شروع بحران سالمندی به اعتقاد من سال ۱۴۱۰ است . در این سال سه اتفاق می افتد كه جامعه را متفاوت از قبل می كند. كشوری كه ۷ درصد سالمند دارد جامعه جوان، ۷ تا ۱۴ درصد در حال گذار و میانسالی و بیش از این جامعه سالمند خواهد بود كه در مورد كشور ما این اتفاق رخ حواهد داد.

در سال ۱۴۱۰؛ صندوق‌های بازنشستگی با بحران جدیدی مواجه می‌شوند
علامه خاطرنشان كرد: بیشترین میزان تولد در كشور ما مربوط به سال ۵۸ است و این افراد در سال ۱۴۱۰ شروع به بازنشسته شدن می كنند.صندوق های بازنشستگی ما در حال حاضر ورشكسته هستند و با كمك دولت حقوق می‌دهند. آن هم حقوقی كه طبق برآورد معاونت حقوقی و اجتماعی حدود یك چهارم تا یك سوم سوم هزینه های سبد معیشت یك فرد بازنشسته را پوشش می‌دهد. در سال ۱۴۱۰ موج جدیدی به بازنشستگان اضافه شده و صندوق های بازنشستگی با بحران جدیدی مواجه می‌شوند.

ایران بر خلاف كشورهای توسعه یافته سن بازنشستگی كاركنان خود را افزایش نداده است
وی با بیان اینكه سن بازنشستگی در كشور ما نسبت به افزایش امید به زندگی بالا نرفته است گفت: در سال های اول پیروزی انقلاب یك فرد سالمند پس از ۲۷ سال خدمت ۱۱ سال حقوق بازنشستگی می گرفت. ولی در حال حاضر بر خلاف كشورهای توسعه یافته كه سن بازنشستگی خود را افزایش داده و بعضا به بیش از ۶۵ سال رسانده اند؛ سن بازنشستگی را بالانبرده ایم فرد سالمند ما ۲۷ سال حقوق بازنشستگی خواهد گرفت.

در سال ۱۴۱۰؛ پدیده سالمندی تنها به شدت افزایش می‌یابد
وی با اشاره به تغییر سبك زندگی و چالش‌های اجتماعی در متولدان ۱۳۵۰ به بعد و پدیده سالمندان تنها گفت: پدیده سالمندی تنها به شدت برای متولدان سال ۱۳۵۰ به بعد كه در سال ۱۴۱۰ به سن ۶۰ سالگی می‌رسند؛ افزایش می‌یابد. در سال ۵۸ حدد ۲۱ هزار طلاق داشتیم كه این تعداد در سال ۱۴۰۰ به ۱۸۳ هزار طلاق رسیده است. جمعیت ایران از سال ۵۸ تا ۱۴۰۰ حدود ۲,۴ برابر شده اما میزان طلاق به ۹ برابر افزایش یافته است. بنابراین در این طیف سنی افراد مطلقه و مجردان قطعی(۴۰ و بیش از آن) افزایش پیدا كرده است. ایران در حال حاضر به دلایلی همچون ازدواج دیرهنگام، افزایش وزن، پارازیت ها و تغییرات سبك زندگی؛ ۳ میلیون زوج نازا دارد. به عبارتی مجردها، مطلقه ها، زوج های نازا و بدون فرزند كه وارد چرخه سالمندی می شوند به شدت افزایش خواهند یافت در حالیكه تنها هستند و فردی از خانواده دور آنها نیست یا بسیار كم است. این افراد برای تامین غذا و اقلام معیشتی روزانه دچار مشكل خواهند شد.

فقط ۴۰ درصد سالمندان كشور تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند
وی افزود: متاسفانه آمار افرادی كه حقوق بازنشستگی دریافت می‌كنند بسیار كم است.مستمری سالمندی در ایران نداریم فقط در طرح شهید رجایی كمیته امداد و بهزیستی حدود ۴۱۵ هزار تومان به ۲۰ درصد سالمندان مستمری می دهند كه رقم قابل توجهی نیست. فقط ۴۰ درصد سالمندان كشور تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند.بحث نیاز به مراقبت و نگهداری در ۱۷ درصد سالمندان پر رنگ است و ظرفیت تخت‌های سالمندی ۱۴ هزار و ۵۰۰ است كه كمتر از ۰,۲ سالمندان را پوشش می‌دهد. بر اساس استاندارد كشورهای توسعه یافته هر ۱۸ سالمند یك تخت دارند در حالیكه در كشور ما این رقم به یك تخت برای ۷۰۰ سالمند كاهش یافته است.

در كشورهای توسعه یافته ۸۳ درصد سالمندان سالم و مستقل زندگی می‌كنند
وی با اشاره به اینكه در كشورهای توسعه یافته ۸۳ درصد سالمندان سالم و مستقل زندگی می‌كنند گفت: در این كشورها ۳ درصد از حقوق فرد شاغل بابت نگهداری از سالمند كم می‌شود. ۱۷ درصد از سالمندان كشورهای توسعه یافته به درجاتی از مراقبت نیاز دارند و چون هزینه نگهداری سالمند بالا است باید بیمه مراقبت طولانی مدت داشته باشد. همچنین ما نظام مسئولیت‌پذیری اجتماعی و خدمات داوطلبانه هم نداریم تا در بیمه بانك زمان این خدمات ذخیره شود و امتیازی باشد تا در سن سالمندی و از كارافتادگی مورد استفاده قرار گیرد.

كشورهای شرق آسیا شبكه‌های سمن‌های میان نسلی سالمندی محله محور دارند
علامه متذكر شد: كشورهای شرق آسیا شبكه‌های سمن‌های میان نسلی سالمندی محله محور دارند كه در هر مجموعه حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد آن را افراد سالمند و معلولین و گروه های آسیب پذیر وجود دارد كه در این مجموعه آموزش می‌بینند مهارت‌ها را فرا می‌گیرند و تندرستی و تغذیه و خودمراقبتی دارند كه ما این مجموعه ها را هم نداریم.

در حال حاضر كشور ما زیرساخت مواجهه با جمعیت سالمند سال ۱۴۱۰ را ندارد
پژوهشگر حوزه سالمندی كشورمان با بیان اینكه ما زیرساخت مواجهه با این جمعیت سالمند را نداریم گفت: اراده حاكمیتی برای اینكار هنوز شكل نگرفته است. قوای سه گانه باید وسط بیایند و دولت و مجلس طرح و لایحه قانون حمایت از حقوق اساسی سالمندان را تصویب كنند. در صورت تصویب این طرح ۸ سال فرصت خواهیم داشت تا زیرساخت‌های كشور را برای پذیرش سالمندان آماده كنیم.

رشد جمعیت سالمندی ایران، حاصل افزایش امید زندگی است
علامه در ادامه این گفت و گوی رادیویی در پاسخ به اظهارات دبیری مهر كارشناس مجری گفتاورد مبنی بر اینكه ما اولین كشور نیستیم كه با جمعیت سالمندی مواجه شدیم بلكه كشورهایی هستند كه سالمندی را تبدیل به فرصت كرده اند. ما برای ایجاد فرصت از حضور سالمندان چكاری انجام داده ایم؟ گفت: بسیاری از كشورها سالمندی جمعیت را تجربه كرده اند. دستی در كار نیست تا جمعیت ایران سالمند شود. رشد جمعیت سالمندی حاصل گذارهای جمعیتی همچون ارتقاء سطح بهداشت و سلامت، محدودشدن شغل كشاورزی و در نتیجه فرزند كمتر، كاهش مرگ و میر مادران باردار و كودكان شیرخواره و در مجموع افزایش امید به زندگی است. در كنار همه اینها به خاطر مولفه های مدرنیته، اشتغال ، افزایش دوره تحصیل و تاخیر در ازدواج؛ نرخ باروری و فرزندآوری كاهش پیدا كرد.

سالمندی جمعیت هم تهدید و هم فرصت است
وی تاكید كرد: جوانی جمعیت یك روی سكه است. وقتی سیاست جوانی جمعیت داریم حتما با سالمندی روبرو خواهیم بود . سالمندی جمعیت هم تهدید و هم فرصت است.

باید بیمه مراقبت طولانی مدت و مستمری سالمندی مكفی برای سالمندان وجود داشته باشد
علامه با اشاره به رویكرد چرخه عمر در جامعه استاندارد گفت: افراد جوان باید سبك زندگی سالم و مهارت و آموزش و تندرستی مناسب داشته باشند. به موقع ازدواج كرده و فرزند بیاورند. تحت پوشش بیمه شغلی باشند تا در دوره سالمندی مسكن داشته باشند. حقوق بازنشستگی بگیرند. همسری داشته باشند تا تنها نباشند و اینكه فرزندی داشته باشند تا در مراقبت و نگهداری از او كمك كند .ضمن اینكه بیمه مراقبت طولانی مدت و مستمری سالمندی مكفی برای همه سالمندان باید وجود داشته باشد. برای این مستمری می‌توان در سالیان اشتغال فرد، درصدهایی از حقوق را برای مستمری سالمندی كنار گذاشت.

بازنشستگی در ایران مساوی با از كارافتادگی و عدم مشاركت اجتماعی است
رئیس پیشین دبیرخانه شورای ملی سالمندان تاكید كرد: پنجره جمعیتی ایران بین سالهای ۱۴۲۰ تا ۱۴۳۵ بسته خواهد شد و ایران با كمبود نیروی كار مواجه می‌شود. "سود جمعیتی دوم" یا "اقتصاد نقره ای" راهكار كشورهای توسعه یافته برای مقابله با تهدیدها است. در این شرایط فرد سالمند با دانش و مهارت‌هایی كه دارد وارد اقتصاد خُرد می‌شود كه نیازمند تصویرسازی مثبت است. متاسفانه بازنشستگی در كشور ما مساوی با از كارافتادگی و عدم مشاركت اجتماعی است اما در كشورهای توسعه یافته فرد بازنشسته تا ۷۵ سالگی حضور اقتصادی و اشتغال غیر رسمی مثل كشاورزی، باغبانی و زنبورداری دارد.

حضور اجتماعی سالمندان موجب افزایش نشاط آنها می‌شود
وی یادآور شد: حضور اجتماعی سالمندان با افزایش نشاط همراه است و موجب جلوگیری از آلزایمر و بیماری آنها می‌شود. اگر حضور اجتماعی سالمندان كم شود با بیماری‌های روانی و سپس جسمی سالمندان مواجه خواهیم بود. هدف اصلی ژاپن تا سال ۲۰۳۰ كاهش فاصله بین امید زندگی با امید زندگی سالم و مثبت باشد در كشور ما هم باید تصویرسازی مثبت كنیم تا بازنشستگی و سالمندی شروعی برای یك دوره فعالیت همراه با اوقات فراغت و با نشاط باشد.

مخاطبان در سرتاسر دنیا از طریق وب سایتWWW.RADIOTEHRAN.IR ضمن استفاده از پخش زنده شبكه، در جریان آخرین خبرهای رادیو تهران قرار بگیرید.
ما را در اینستاگرام و دیگر شبكه‌های اجتماعی با شناسه tehraan۳۶۰@ پیدا و همراهی كنید.
همچنین علاقه‌مندان می توانند برنامه های رادیو تهران را از اپلیكیشن ایران صدا دریافت كنند.

*هرگونه بهره برداری و استفاده از محتوای پایگاه اطلاع رسانی رادیو تهران تنها با ذكر منبع مجاز است.