شمیرانات یكی از شهرستان‌های استان تهران است كه در دامنه‌های البرز جنوبی قرار گرفته‌است. این شهرستان (شامل تمامی منطقه ۱ شهرداری تهران، بخش اعظم از منطقه ۳ و شرق و شمال منطقه ۲ و بخش‌های لواسانات و رودبارقصران تشكیل می‌شود.
شهر شمیران در مجاورت شهر تهران و در شمال و شمال شرق آن قرار دارد و به علت گسترش تدریجی شهر تهران، شمیران در شهر تهران ادغام شده و تحت نظارت مناطق ۱ و ۲ و ۳ شهرداری تهران اداره می‌شود. در گفتار عامیانه به شمیران، شمرون می‌گویند.
جمعیت
جمعیت شهرستان بر حسب سرشماری نفوس و مسكن سال ۱۳۹۵ برابر ۴۷٬۲۷۹ نفر با تعداد ۱۶٬۱۰۷ خانوار است.
مكان نگاری
• تجریش: شهر تجریش (منطقه ۱ شهرداری تهران و بخش اعظم منطقه ۴) در دامنه رشته كوه البرز و در ارتفاع ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد.[۷] ارتفاع در میدان تجریش (مركز شهرستان) ۱۶۰۰ متر از سطح دریا است.
• لواسان: شهر لواسان در دامنه رشته كوه البرز و متوسط ارتفاع آن ۱۷۰۰ متر از سطح دریا است.
• اوشان فشم میگون: شهر قصران (اوشان - فشم - میگون) در ارتفاع ۱۸۵۰ تا ۲۲۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد.
• شمشك: شهر شمشك در ارتفاع ۲۶۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد.
پیشینه
شهرستان شمیران در سال ۱۳۳۶ تأسیس گردیده در سال ۱۳۳۵ بنا به تصمیم دولت وقت استان مركزی به مركزیت تهران منحل و ری و شمیران در تهران ادغام گردیده ازنو هم‌زمان با تشكیل استان تهران بار دیگر شهرستان شمیران در سال ۱۳۶۶ با مصوبه هیئت وزیران به عنوان شهرستان مستقل رسمیت یافت.
پهناوری
مساحت شهرستان به تقریب حدود ۱۱۱۱ كیلومتر مربع و ۹/۵ درصد مساحت استان است؛ و در بین ۱۴ شهرستان استان تهران، مقام پنجم را دارد. از این مساحت، حدود ۶۰ كیلومتر مربع مربوط به «شهر شمیران» شامل منطقه یك و غرب منطقه چهار شهرداری تهران بزرگ، حدود ۶۰۰ كیلومترمربع مساحت بخش لواسان، و حدود ۵۰۰ كیلومتر مربع مساحت بخش رودبارقصران است.
آب و هوا
دمای سالانه شمیران در ایستگاه هواشناسی سعدآباد طبق آمار ۲۰ ساله (۱۳۵۳–۱۳۷۳) ۱۲/۹ درجه سانتیگراد است.
میزان بارندگی شمیران از سال ۱۹۸۸ تا ۲۰۰۷ به‌طور متوسط ۴۳۵/۸ میلیمتر بوده‌است.
بیشترین دمای ثبت شده از سال ۱۹۸۸ تا ۲۰۰۷ دمای +۳۹/۸ درجه سانتیگراد بوده‌است.
تعداد روزهای همراه با بارش برف شمیران نیز ۲۴ روز در سال ثبت شده‌است.
شهرستان شمیرانات در تقسیمات كشوری ایران
شهرستان شمیران از دو بخش و سه دهستان و چهار شهر تجریش، لواسان، اوشان، فَشَم، میگون و شمشك تشكیل شده‌است.
• بخش رودبار قصران
o دهستان رودبار قصران
o شهرها: تجریش، اوشان، فَشَم، میگون (شهر قصران) و شمشك (تأسیس در آبان ۱۳۹۱
• بخش لواسانات
o دهستان لواسان بزرگ[۲۲]
o دهستان لواسان كوچك[۲۲]
o شهر: لواسان[۲۳]
شمیران از دیدگاه تاریخی و غیررسمی
شمیران روستاهای كهن و زیبای فراوانی داشته‌است. نام‌های بسیاری از این روستاها زیبا و گوشنوازند و بسیاری از این نام‌ها از ریشه لهجه شمیرانی زیر شاخه زبان تاتی كه تا قبل از انقلاب سال ۵۷ زبان چیره در شمیران بوده‌است، گرفته شده‌اند.
نام برخی از شهرك‌ها، شهرها و روستاهای شمیران كه بیشترشان امروزه از محله‌های تهران بزرگ به‌شمار می‌روند از این قرارند:
• آب‌نیك
• آجودانیه(چاله باغ)
• آهار
• اختیاریه
• اراج
• اُزگُل
• ازگیل دره
• افجه
• اقدسیه
• انباج
• اوشان
• اوین
• باستی
• باغ شاطر
• برگ جهان
• بوجان
• پس قلعه(دربند علیا)
• تجریش
• تیغستان
• جعفرآباد
• جماران
• جمال‌آباد
• جمشیدآباد
• جوز درختك
• چالهرز
• چهارباغ
• چیذر
• حصاربوعلی
• خلازیل (خورآذین)
• دارآباد
• دربند
• دربندسر
• دركه
• دروس
• درویش نو (تخت معیر)
• دزاشیب دزآشوب
• ده نارمك
• رستم‌آباد
• زایگان
• زردبند
• زرگنده
• زعفرانیه
• سامیان
• سبو بزرگ
• سبو كوچك
• سربند
• سرنو
• سعادت آباد
• سعدآباد
• سوآدر
• سوهانك
• سینك
• شادآباد
• شمشك
• شنگ‌زار (شِنكزار)
• شوركاب
• شیان
• صاحب‌قرانیه
• فرحزاد
• فرمانیه
• فشم
• قاسم‌آباد (محله)
• قلهك
• قنات كوثر
• قیطریه
• كاشانك
• كردیان
• كلاك
• گرمابدر
• گلابدره
• گلندوك
• لارك
• لتیان
• لزو
• لشكرك
• لواسان (روستا)
• لواسان (شهر)
• لویزان
• مجیدآباد (تهران)
• نخجوان
• محمودیه
• میگون
• ناران
• نودونك
• نوشانی
• نیاوران
• هنزك
• ولنجك
• استلك (اصطلك)
• تلو
• چاهك (امامیه)
• حسین‌آباد مبارك‌آباد
• حصارك
• گنج‌آباد (امانیه)
• لالون (لالان)
